In sprookjes komt ze er bekaaid vanaf, maar veel vrouwen voelen zich er (weer) mee verwant, misschien jij ook wel. Ik heb het over de heks, een archetype dat eerherstel verdient want het wordt nog vaak geassocieerd met afschrikwekkende (vrouwelijke) wezens die erop uit zijn om kwaad te berokkenen en verondersteld worden samen te werken met de duivel. Dankzij vrouwen als Lunadea en Susan Smit heeft de heks de weg teruggevonden naar onze harten en buiken. In deze blog vertel ik je meer over wat 'heks zijn' betekent, waar brandstapelangst vandaan komt en deel ik dertien tips om je innerlijke heks te activeren.
Duivels
Het Nederlands woord 'heks' komt van het Duitse woord 'Hexe'. Het is ontstaan uit een ouder Duits woord 'hagezus(s)a', dat in de Middeleeuwen 'boze tovenares' of 'hoer' betekende en dat overeenkomt met ons Middelnederlandse woord voor heks: haechtisse of hagetisse. In de Middeleeuwen werden heksen met het kwaad in verband gebracht. Zo staat in een Middelnederlands leerdicht, 'dat er bij nacht ‘duvele (...), haghetissen ende varende vrouwen door de lucht zweven om onheil aan te richten.' Mogelijk is hagetisse samengesteld uit ‘haag’ (bos) en een tweede woorddeel dat teruggaat op een taalvorm die ‘geest’ betekent en is de oerbetekenis van heks dus bosgeest. Aannemelijker is de verklaring dat het woord teruggaat op een oude naam voor geslachtsdeel (bijvoorbeeld Oudhoogduits hegidrusa). Dat zou in lijn zijn met de losbandigheid die aan heksen werd toegeschreven en die volgens het oude volksgeloof zou blijken uit hun seksuele relatie met de duivel.
Zienswijze
In het boek 'Wijsheid van de heks' schrijft Susan Smit precies het tegenovergestelde: "Het woord heks had oorspronkelijk een positieve betekenis: het komt van het Middeleeuwse hexe, 'de plaatselijke wijze man of vrouw', en mogelijk van het Oudgermaanse woord hagetisse of het Oudengelse haegtesse, dat 'zij die op de hagen rijdt', 'heggenvrouw' of 'heggenrijder' betekent. Haeg of hage is een 'dichte begroeiing op een grens' en dis betekent 'dame', maar ook 'tovenares'. De hagen die een gemeenschap omringen, markeren de scheidslijn tussen binnen en buiten en werden symbolisch gezien als de poort naar een andere wereld. (...) Het Engelse witch is afgeleid van het Angelsaksische woord wicce of wicca, dat 'wijze' of 'ziener' betekent.
Zo zie je maar weer hoe belangrijk het is te beseffen dat onze eigen blik onze wereld kleurt. Wie de vrouw als een kwaadaardig wezen ziet, zal haar die betekenis toeschrijven. Wie de vrouw als een wijze healer ziet, zal haar in dat licht zien. De kleur is dus subjectief, hij is voor iedereen anders. Als wij ons bedreigd en tekort gedaan voelen, kleuren we de wereld anders in dan wanneer we overvloed en liefde ervaren. Door te kiezen welke kleur wij toelaten in ons leven, beginnend in onze geest, kunnen wij bepalen hoe wij de heks (in onszelf zien) en hoe wij onszelf als vrouw zien. De kleur is meestal onbewust bepaald maar wij kunnen hem bewust veranderen. Alles begint bij bewustwording.
Mondig
Als je je afvraagt waar dat slechte imago van heksen vandaan komt, moeten we ook terug naar de Middeleeuwen, naar 1485-1486 om precies te zijn. Toen schreef Heinrich Kramer, een dominicaanse inquisiteur de Malleus Maleficarum, beter bekend als de Heksenhamer. Dit 15e-eeuws handboek voor de heksenjacht staat vol met gedetailleerde ondervraging van heksen en de meest effectieve foltermethoden.
Susan Smit heeft het boek bestudeerd en is van mening dat het een pure uiting is van misogynie, vrouwenhaat. In haar boek De Wijsheid van de Heks schrijft ze: "De vrouwen die als heks werden aangewezen waren mondige vrouwen. Vaak waren ze alleenstaand of weduwe. Op leeftijd. Eigenzinnig. Ongehoorzaam aan priester, of aan echtgenoot of machthebber. (...) Ze waren hinderlijke echtgenoten, minnaressen, verkrachte of bezwangerde vrouwen die uit de weg moesten worden geruimd. Vroedvrouwen, vrouwen met kennis van kruiden en geneeskunde, die de mannelijke artsen in de weg liepen. Lastige vrouwen. (...) 'Heksenjacht' klinkt altijd een beetje sprookjesachtig, maar in feite ging het om een uitgekiende strategie van de heersende kerkelijke en wereldlijke macht om opstandige en autonome vrouwen een toontje lager te laten zingen. Vergeet het woord 'heksenvervolging; het was een vrouwenvervolging. Het was een bloedige uitwas van vrouwenhaat, een systemische oorlog tegen vrouwen, een femicide, uitgesmeerd over enkele eeuwen."
Brandstapelangst Een van de manieren om mondige vrouwen monddood te krijgen, was het dragen van een witch bridle of scold's bridle, een metalen kooi die om het hoofd werd geplaatst met een bit in de mond waaraan een scherpe pin was bevestigd die de draagster het spreken onmogelijk maakte. Haar werd, letterlijk, de mond gesnoerd. Daarnaast is de bekendste manier waarop zogenaamde heksen aan hun einde kwamen de brandstapel. Al dat geweld tegen vrouwen door de eeuwen heen, zit nog in ons DNA. Volgens Susan Smit zit diep in vrouwen de brandstapelangst: "Ergens diep vanbinnen vertrouw ik de buitenwereld niet. Op een diep niveau kijk ik eerst angstvallig om me heen voor ik mijn mond opentrek, mijn waarheid spreek, of zelfs als ik over straat loop. Het roept oude angst op als ik mezelf laat zien en me niet kleiner of acceptabeler maak. Dat klinkt misschien gek voor iemand die al twintig jaar openlijk heks is en op podia klimt om over spiritualiteit en mystiek te spreken. Maar elke keer als ik mijn veilige schrijfkamer verlaat, waar ik onverschrokken eerlijk ben, en andere ogen op me gericht weet, wapen ik me. Niet omdat ik werkelijk denk dat ik gevaar loop, maar omdat mijn emotionele lichaam diepe sporen van wantrouwen bevat. Ik noem het brandstapelangst."
Veilig
In bijna elk boek geschreven door vrouwen over het vrouwelijke wordt het geweld tegen vrouwen gezien als de belangrijkste oorzaak van de 'vrouwelijke worsteling'. Vrouwen worstelen in hoofdzaak met wie we ten diepste zijn. Met dát we er mogen zijn. Met onze ziel en zaligheid. Met onze waarachtigheid en wijsheid. Onze kracht en onze kwetsbaarheid. Onze kwaliteiten en talenten. Met onze visie. Ons verlangen. Onze verbeeldingskracht. Onze seksualiteit en onze sensualiteit. Met ons gevoel en onze gevoeligheid. Met onze empathie intuïtie en onze analystische intelligentie. Met onze stilte en onze woorden. We slikken ze in, we slikken ze af. En als je dat te vaak, te lang doet, krijg je gegarandeerd een schijthekel aan anderen of aan jezelf (in meer of mildere mate). We wapenen ons op vele manieren maar het hoeft niet meer. Smit: "Deze onveiligheid in mezelf erkennen en benoemen heeft me rust gebracht. En tegelijk strijdbaarheid. In dit leven kan het wèl. In dit leven kan alles wat eerder afgestraft en onderdrukt werd, in alle pracht gemanifesteerd worden. Ik zeg het tegen mezelf en ik zeg het tegen jou: je tijd is gekomen. Houd je niet langer in. Stop ermee je aan te passen en voorzichtig te zijn. De weg is vrij. Het is nu veilig om te zijn wie je bent."
Evrouwcipatie
Er is op vele manieren een evrouwcipatie gaande, onder vrouwen en mannen, mede dankzij de emancipatie. De evrouwcipatie zie ik als het omarmen van je vrouwelijke energie en kwaliteiten. Al zijn we in het Westen wat verder hiermee dan in de meeste - zo niet alle - Aziatische en Afrikaanse landen, we zijn er nog zeker niet. In Amerika is dit jaar weer een stap terug gezet, door terug te komen op de uitspraak Roe vs. Wader en daarmee het recht op abortus weer af te schaffen.
Zolang vrouwen niet zelf over hun lichaam mogen beschikken... Zolang het zwak en schandelijk lijkt om vrouw te zijn... Zolang vrouwen minder waardering, credits en financiële beloning krijgen voor werk... Zolang de witte man de standaard blijft, bijvoorbeeld als het gaat om gezondheidszorg... En zolang we ons voegen in deze minderwaardige blik of rol van de vrouw, als individu of maatschappij, is er nog geen echte gelijkwaardigheid.
Eerherstel
Maar het eerherstel is volop gaande en overal, vooral op Instagram, zie je hoe vrouwen zichzelf weer terug aan het vinden, ontplooien en herpakken zijn. We werken aan onze zichtbaarheid en zelfexpressie. Aan onze sensualiteit en seksualiteit. Het is soms ook wel even wennen vind ik, en soms vind ik het zelf wat ver gaan, maar ik ondersteun de vrouwelijke bevrijding onvoorwaardelijk. Ook de ongepastheid juich ik toe, want we hebben té lang in een keurslijf gezeten (en letterlijk in een korset). Let's let it out! Als je een bal lang onder water houdt, springt hij ook eerst naar het andere uiterste. Hoe dieper je de bal onder water houdt, hoe verder hij boven het water uitspringt. Dat is een natuurwet, en dat geldt dus ook voor vrouwenonderdrukking.
Heb dus geen oordeel over jezelf en je sisters, of neem je oordeel waar en doe er verder niets mee. Ga op zoek naar je eigen diepste vrouwelijke wezen, want ze zal je verwelkomen en versterken. Zing naar je ziel, koester je kern, eer je kwetsbaarheid als kracht en zie je onzekerheid als een weg tot overgave. Noem een vrouw geen heks, tenzij je het zegt met een liefdevolle strekking, vanuit eerbied en respect (of met een speelse knipoog). Verbind je met jezelf en andere vrouwen, bij dag en in het maanlicht, op je werk en thuis. Met eerherstel komt heling, en met heling komt liefde vrij, heel veel liefde, en wijsheid, schoonheid en compassie. De wereld is al prachtig maar als vrouwen rijp en vrij zijn, oh girl, maak je borsten maar nat! It's a chain reaction, een Domino-effect!
Dertien
Zoals beloofd tot slot 13 tips - naar de 13 manen in een jaar - om je innerlijke heks te activeren. Ze zijn geïnspireerd op de eigen ervaring en het bijzondere boek van Susan Smit, 'De wijsheid van de heks'. In haar beschrijvingen herken ik mezelf volledig, dus ook om het in haar woorden te zeggen voelt voor mij goed.
Mediteer op het wezen van de heks. Vroeger waren heksen vooral vroedvrouwen; 'vroede' vrouw betekent 'wijze' vrouw. Susan ziet de heks vooral als natuurvrouw; zij die o.a. op (haar) natuurlijke wijze weet en leeft, haar intuïtie volgt, dichtbij zichzelf blijft en zich verbonden voelt met alles.
Ga er alleen op uit. Door er alleen op uit te gaan ontdek je wie JIJ bent, je leert om (zelf) beslissingen te maken en krijgt een betere verbinding met je intuïtie.
Leef zo natuurlijk mogelijk, en met het ritme van de maan. Met het eerste doel ik op natuurlijk voedingsproducten en -middelen, maar ook in lijn met je eigen natuur. Blijf dichtbij jezel, en kijk of je met de maan mee kunt leven. Elke maanstand heeft energetisch een bepaalde uitwerking, waardoor je meer vanuit een natuurlijke flow kunt leven. Check deze leestip van Happinez online.
Sta dagelijks stil bij de natuur. Kleine gebaren tellen net zo goed mee als lange wandelingen. Kijk voor het slapen gaan even naar de sterren, maak een praatje met je kamerplant of ruik aan een bloem die je ergens tegenkomt.
Wees lief voor je lichaam. Luister of het écht honger heeft (vaak niet), voedt het voedzaam, geef het rust, laadt en ontlaad door beweging, slaap en drink voldoende, laat je aanraken als dat goed voelt en raak jezelf liefdevol aan.
Leef van binnenuit. Laat je niet leiden door de buitenwereld, en vooral niet door wat mensen allemaal wel niet van je (kunnen en zullen) denken. Wees je eigen leidraad. Neem je gevoel serieus.
Wees autonoom. Autonoom wil niet zeggen dat je niet om hulp mag of kan vragen. Je leeft zoals gezegd van binnenuit en realiseert je juist dat alles met elkaar verbonden is.
Verbind je met de Godin. Hekserij is een ervaringsreligie, met een persoonlijke mystiek. Maar het toevoegen van (aspecten van) de Godin dóet iets voor ons. Het verbindt ons met iets wezenlijks en met de vrouwelijke spiritualiteit.
Bestudeer de universele wetten. Susan Smit spreekt over 7 oorspronkelijke natuurlijk, universele of hermetische wetten, en 1 afgeleide wet. Ze bespreekt ze allemaal in haar boek, maar hier is nog een overcomplete leestip.
Investeer in zelfontwikkeling. Om sterk in je heksenschoenen te kunnen staan is het heilzaam om te investeren in zelfontwikkeling. Leer jezelf kennen, leer omgaan met tegenslagen, ontdek je missie en ontwikkel je talenten.
Doe je magische ding. Je bent niet voor niets nú en hier geboren. Wat je voelt dat je 'moet' doen is wat je komt doen. Doe je magische ding!
Heb alles lief. Super lastig dit maar hoe meer je in je hart kunt sluiten, hoe lichter je leven wordt én dat van anderen.
Verbind je met andere heksen. Ondanks dat veel heksen solitair leven en werken, en autonomie en vrijheid kernbegrippen zijn voor een heks, is het ontmoeten en uitwisselen met gelijk gestemden wezenlijk voor je eigen kracht en groei.
In december verschijnt er een artikel van mij in HX Magazine. Ik heb Eefke en Ilona meegenomen op 'Talentenspel reis', samen beleefden ze een Talentreading, over hun ervaring schreven ze een prachtig verhaal.
In januari 2023 organiseer ik mijn eerste twee Talentenspel workshops als gecertificeerd Talentenspel trainer. Het is een weekend vol verrassende ontmoetingen, aha-momenten en pure verwennerij op een prachtige plek in Zuid-Limburg. Ik hanteer nog steeds een zacht prijsje om in één weekend het hele Talentenspel traject te ervaren. Check de eerste workshop datum.
In januari 2023 introduceer ik, zoals eerder aangekondigd, ook een gloednieuw initiatief: Oer vrouwelijk. Een heel jaar lang duiken we elke maand (of twee maanden) op een creatieve manier diep in een aantal krachtige vrouwelijke archetypes, waaronder de heks. We bevrijden de schaduw en daarmee de kracht ervan, zodat wij meer in onze pure fempower komen. Dat doen we o.a. middels creatieve technieken, natuurverbinding en opstellingen. Het initiatief is in de maak dus, wordt vervolgd...